Historia Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego
Wczesne dzieje
Czarnogórski Kościół Prawosławny (CzKP) ma swoje korzenie w dawnej metropolii Zetii, później znanej jako metropolia Czarnogóry. Początki zorganizowanego życia kościelnego na terenach współczesnej Czarnogóry sięgają IX wieku, kiedy to powstało pierwsze biskupstwo w Dukli (dziś Stara Duklja).
Średniowiecze
W XII wieku ziemie te znalazły się pod panowaniem serbskiego państwa Nemanjiciów, a organizacja kościelna weszła w skład Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Po upadku serbskiego państwa w XIV wieku, na tych terenach powstało niezależne księstwo, a później królestwo Zeta, które podtrzymywało silne więzi z Konstantynopolem.
W XV wieku, po upadku Konstantynopola w 1453 roku, Czarnogóra stała się bardziej autonomiczna, a tamtejszy Kościół Prawosławny zaczął działać coraz bardziej niezależnie od Serbskiego Patriarchatu w Peći.
Okres osmański i nowożytność
Pod koniec XV wieku, gdy większość Bałkanów znalazła się pod panowaniem osmańskim, Czarnogóra pozostała w dużej mierze niezależna. W XVIII wieku władzę w Czarnogórze przejęła dynastia Petrović-Njegoš, która związała władzę świecką i duchowną. W 1697 roku Danilo I Petrović-Njegoš został mianowany biskupem (metropolitą) Czarnogóry i ustanowił teokratyczne rządy.
Pod rządami dynastii Petrović-Njegoš Czarnogórski Kościół Prawosławny rozwijał się niezależnie, szczególnie w XVIII i XIX wieku, kiedy to Czarnogóra walczyła o utrzymanie niepodległości wobec Osmanów.
XX wiek
W 1918 roku, po I wojnie światowej, Królestwo Czarnogóry zostało włączone do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (później Jugosławii). W 1920 roku decyzją serbskiego patriarchy wszystkie diecezje prawosławne na terenie nowo powstałego państwa, w tym metropolia Czarnogóry, zostały zjednoczone w ramach Serbskiego Kościoła Prawosławnego.
W latach międzywojennych i po II wojnie światowej Czarnogóra była częścią Jugosławii, a Kościół Prawosławny w Czarnogórze pozostawał częścią Serbskiego Kościoła Prawosławnego.
Rozpad Jugosławii i współczesność
Po rozpadzie Jugosławii w latach 90. XX wieku, w Czarnogórze narastały napięcia dotyczące tożsamości narodowej i religijnej. W 1993 roku, w ramach ruchu na rzecz niezależności Czarnogóry, powstał Czarnogórski Kościół Prawosławny, który ogłosił swoją niezależność od Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Nowo powstały kościół nie został jednak uznany przez inne autokefaliczne kościoły prawosławne.
W 2006 roku Czarnogóra odzyskała niepodległość, co wzmocniło dążenia do uznania Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego jako niezależnej struktury kościelnej. W 2008 roku metropolita Michał (Mihailo Dedeić) z Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego ponownie wezwał do uznania autokefalii.
Najnowsze wydarzenia
W ostatnich latach, szczególnie po 2020 roku, sytuacja kościelna w Czarnogórze była źródłem wielu sporów i kontrowersji. W grudniu 2019 roku parlament Czarnogóry przyjął ustawę o wolności wyznania, która przewidywała, że państwo przejmie nieruchomości kościelne, które przed 1918 rokiem należały do Czarnogóry. Serbski Kościół Prawosławny i jego wierni protestowali przeciwko tej ustawie, widząc w niej próbę osłabienia ich pozycji w kraju.
W 2021 roku nowa czarnogórska władza uchyliła kontrowersyjną ustawę, co zostało odebrane jako zwycięstwo Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Niemniej jednak, Czarnogórski Kościół Prawosławny nadal działa kontynuując dążenia do uznania autokefalii.
Idzie nowe
W 2022 roku sytuacja Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego (CzKP) była naznaczona napięciami politycznymi i religijnymi. Nowy rząd Dritana Abazovicia, utworzony w kwietniu, podpisał kontrowersyjną umowę z Serbskim Kościołem Prawosławnym (SKP) 3 sierpnia, co spotkało się ze sprzeciwem CzKP oraz wycofaniem poparcia przez Demokratyczną Partię Socjalistów (DPS), co doprowadziło do wotum nieufności dla rządu.
Z Bożą łaską i pod przewodnictwem Jego Eminencji, Metropolity Borisa Bojovicia, Czarnogórski Kościół Prawosławny kontynuuje swoje święte dzieło, niosąc światło prawdziwej wiary do serc wszystkich Czarnogórców. Mimo licznych wyzwań, które spotykały nas na naszej drodze, pozostajemy niezłomni i oddani naszej misji duchowego odrodzenia i jedności narodu.
Droga ku duchowemu odrodzeniu
W ostatnich latach, szczególnie od 2022 do 2024 roku, nasz Kościół przeżywał czas dynamicznych zmian i wewnętrznego wzrostu. Pomimo trudności, jakie napotkaliśmy, Boża Opatrzność była z nami, prowadząc nas ku nowym horyzontom. Z dniem 3 września 2023 roku, podczas uroczystego Zgromadzenia Ogólnego, ówczesny biskup Borys (Bojović) został wybrany nowym przywódcą naszego świętego Kościoła. Wybór ten został potwierdzony przez Sąd Najwyższy Administracyjny Czarnogóry w czerwcu 2024 roku, kończąc okres niepewności i umacniając naszą pozycję.
Nasz Kościół, mimo braku uznania przez niektóre kanoniczne Kościoły prawosławne, niestrudzenie dąży do uzyskania pełnej autokefalii. Wierzymy, że nasza misja jest święta i błogosławiona, a nasza droga jest drogą prawdy. Metropolita Borys, nasz duchowy pasterz, z pokorą i mądrością prowadzi nas ku świetlanej przyszłości, dbając o duchowy rozwój i jedność naszych wiernych.
Przyszłość w duchu miłości i pokoju
Z wiarą w sercu, kontynuujemy naszą świętą misję, mając na celu umacnianie więzi duchowych i społecznych w naszej umiłowanej Czarnogórze. Nasz Kościół pozostaje latarnią nadziei i źródłem duchowego wsparcia dla wszystkich, którzy szukają prawdy i pocieszenia w Bożym słowie.
Wzywamy wszystkich wiernych do jedności, miłości i pokoju, abyśmy razem mogli budować silniejszą i bardziej zjednoczoną wspólnotę. Niech nasza wiara będzie naszą siłą, a nasza miłość do Boga i bliźniego prowadzi nas ku wiecznemu zbawieniu.
Niech Bóg błogosławi nasz Kościół, naszą Ojczyznę i wszystkich wiernych, którzy z oddaniem wspierają nasze święte dzieło.
Chwała Bogu na wysokościach, a pokój na ziemi ludziom dobrej woli. Amen.
